Melindungi Bahasa Terancam Di Amerika

(SeaPRwire) –   Tiada yang tahu berapa banyak bahasa yang digunakan oleh rakyat Amerika. Kajian paling menyeluruh oleh Jabatan Bancian dekad lalu mendapati lebih daripada 350 bahasa, tetapi jumlah sebenar mungkin beberapa kali ganda. Satu kajian terkini oleh ahli bahasa mendapati 700 bahasa dan masih bertambah di Bandar Raya New York sahaja, menjadikannya bandar paling pelbagai bahasa dalam sejarah. Ini bermakna kira-kira 10 peratus daripada semua bahasa di dunia diwakili di bandar terbesar Amerika Syarikat, termasuk bukan sahaja semua bahasa kebangsaan utama tetapi beratus-ratus bahasa asli, minoriti, dan terutamanya bahasa lisan. Hari ini, kebanyakan bahasa ini sangat terancam, walaupun penuturnya datang.

Kisah bandar itu mungkin kelihatan unik memandangkan rekod berterusan sebagai pintu masuk imigrasi – daripada penubuhan New Amsterdam sebagai pelabuhan berbilang bahasa tepat 400 tahun yang lalu sehingga ke Pulau Ellis dan kedatangan lebih daripada 180,000 pendatang dalam dua tahun terakhir.

Tetapi ini bukan hanya kisah Bandar Raya New York, ia adalah kisah yang mendalam Amerika. Kepelbagaian bahasa telah mendefinisikan Amerika sejak awal. Beratus-ratus bahasa Orang Asli terhubung dengan tanah ini, di mana beberapa puluh masih digunakan hari ini dan beberapa puluh lagi kini sedang dihidupkan semula melawan kemungkinan luar biasa memandangkan sejarah penjajahan, genosid dan pemindahan.

Amerika Syarikat tidak pernah mempunyai bahasa rasmi. Walaupun bahasa Inggeris adalah lingua franca yang tidak dipertikaikan dan tidak dalam bahaya melepaskan kedudukan itu, kepelbagaian bahasa adalah asas, seperti kebanyakan negara di dunia. Separuh daripada semua penduduk New York bertutur dalam bahasa selain bahasa Inggeris di rumah, dan perkara yang sama benar di Los Angeles, Miami dan San Jose. Dan walaupun bahasa Sepanyol kini jelas menjadi bahasa kedua negara, beratus-ratus bahasa lain dari Amerika Latin, Eropah, Afrika dan Asia Pasifik juga banyak digunakan dalam komuniti di seluruh AS. Di negara yang mencerminkan dunia, tidak ada “bahasa benar-benar asing” yang “tiada orang bertutur”, seperti yang dinyatakan baru-baru ini oleh Donald Trump dalam serangan kabur terhadap imigrasi yang jelas sedang diuji untuk gelanggang kempen.

Walaupun kekayaan bahasa sepenuhnya masih belum diketahui, bandar-bandar seperti Chicago, Atlanta dan Houston kini mula mendekati tahap kepelbagaian Bandar Raya New York. Di bandar selepas bandar, bahasa Asli masih bertahan menentang tekanan meluas untuk beralih kepada bahasa lebih besar: bahasa Zapotec di LA, bahasa Yucatec Maya di San Francisco, bahasa Mam (sebuah bahasa Maya Guatemala) di Oakland. Bahasa Hmong dan bahasa Somali adalah sebahagian penting daripada Kota Kembar, seperti bahasa Amharic di Washington DC dan bahasa Kreol Cape Verdean di Boston – hanya beberapa contoh.

Ia sangat penting bahawa banyak negeri dan bandar yang tidak dikenali dengan kepelbagaian bahasa kini menjadi pusat penting untuk komuniti bahasa terancam: Penutur bahasa Maay Maay dari Somalia di Lewiston (Maine), bahasa Karen di Utica (New York), bahasa Marshallese di Springdale (Arkansas), bahasa K’iche’ di New Bedford (Massachusetts), bahasa Rhade dan bahasa Montagnard lain dari Vietnam di Greensboro (North Carolina), dan bahasa Tai Dam di Iowa tengah.

Kumpulan-kumpulan ini dan banyak lagi membentuk arkipelago tidak dikenali tetapi semakin meluas dan sangat Amerika, kerana kebanyakan telah datang dengan satu cara atau lain melarikan diri daripada kesulitan politik dan ekonomi. Kedatangan bahasa luar bandar dan terpencil yang kini jauh ke bandar dan bandar Amerika boleh membawa cabaran mendadak, bukan sahaja dari segi penyediaan perkhidmatan kerajaan dan kehidupan awam tetapi kerana konsep dunia dan amalan komunikasi yang berbeza. Tetapi terdapat juga peluang yang luar biasa, meletakkan negara di garis hadapan usaha untuk mendokumentasikan, mengekalkan dan meremajakan banyak daripada ribuan bahasa di dunia yang berisiko hilang dan mengambil bersamanya rizab besar pengetahuan dan budaya.

Peranan penting dimainkan oleh imigran dan pelarian dalam memulihkan bandar dan bandar yang kurang berkembang kini semakin diakui, tetapi pentingnya bahasa masih konsisten dianggap ringan. Seperti selama berabad-abad, mereka yang cukup putus asa untuk mengambil risiko segala-galanya demi hidup baru di Amerika lebih cenderung menjadi ahli minoriti etnolinguistik atau agama yang ditindas atau terpinggir, ditandai dengan bahasa yang mempunyai akar yang jauh lebih dalam daripada negara-negara kontemporari. Hari ini mereka adalah Maya, Bantu dan Hazara sama seperti mereka adalah Guatemala, Somalia atau Afghanistan – dan kita perlu memahami identiti inti mereka.

Setakat ini, data rasmi hanya menangkap sebahagian kecil kepelbagaian ini, yang kekal tidak kedengaran dan tidak kelihatan kepada Biro Bancian, apatah lagi ahli politik, pembuat dasar dan kebanyakan penutur bahasa lebih besar. Daripada 700 bahasa Bandar Raya New York, sepuluh kini menerima pengiktirafan kerajaan yang jelas (memerlukan agensi bandar untuk menterjemah dokumen biasa, misalnya). Langkah maju baru-baru ini adalah menggalakkan tetapi berbelang-belang, daripada Biro Bancian mengemaskini sistem pengekodan bahasa untuk pengumpulan data yang lebih baik kepada undang-undang capaian bahasa peringkat bandar dan negeri yang baru (terbaru di New Jersey).

Namun kini lebih daripada sebelumnya, “Pulau Ellis” ada di mana-mana di Amerika, membawa kepelbagaian manusia dan budaya yang belum pernah terlihat sebelum ini. Kini adalah masanya untuk menyedari ratusan bahasa Asli dan terancam yang dituturkan bukan sahaja di bandar besar tetapi tepat di sebelah. Nasib bahasa tersebut dan mereka yang bertutur bergantung kepada kemandirian dan perkembangan mereka di diaspora Amerika, tetapi sehingga kini terdapat sangat sedikit sokongan bahasa di luar usaha individu tempatan. Tetapi dengan berkhidmat sebagai tempat perlindungan untuk kumpulan lebih kecil dari seluruh dunia yang mencari perlindungan dan peluang dan dengan memberi ruang untuk bahasa mereka, negara kita tidak sahaja menebus sebahagian janji asasnya tetapi menjadi sesuatu yang lebih daripada sebuah negara – sebuah mikrokosmos planet kita yang terancam dan luar biasa ini, dalam semua bahasanya.

Diubahsuai daripada buku baru Perlin